Parken

Er zijn eigenlijk heel wat parken in Zwijndrecht. Je kan ook zeggen Zwijndrecht is een groot park jammer dat er zoveel huizen staan. In mijn geboortehuis was het uitzicht tot aan Rotterdam. Je zag natuurlijk wel wat bebouwing in Rijsoord en langs de dijken bij Barendrecht maar verder was er niets dan tot aan Zuid en Lombardijen. Het was de tijd van wederopbouw en de wijken van Rotterdam waren in volle ontwikkeling net als in Zwijndrecht. Toen ik een jaar oud was  waren er al weer heel veel huizen bij gekomen zodat je niet meer naar Rotterdam kon kijken. Het Rotterdamse volkslied klonk volop in de bouw. Kaboem, Kaboem, Kaboem, het gedreun van heimachines want zo benoemde men het gedreun als Rotterdams volkslied.

Zwijndrecht had al een stedenbouwkundig plan vanuit de jaren dertig ontworpen door Piet Verhagen. Deze had het groene hart oftewel de groene long van Zwijndrecht al ingetekend. Het was de crisistijd dat Piet Verhagen zijn ontwerp tekende en het was ook de tijd van de werkverschaffing. Niet alleen meubelen werd er door de werkverschaffing geproduceerd maar vooral in de natuur werd er een park aangelegd. In de jaren ’30 is het ‘Boschpark aan den Noord’ aangelegd in het kader van de werkverschaffing. De werkloosheid was destijds zo hoog dat de gemeente projecten creëerde om ‘werkelozen zoveel mogelijk voor lediggang en daaruit voortvloeiende morele inzinking te behoeden’. Na uitgebreide onderhandelingen om de grond te bemachtigen, werd in de Noordpolder een bosplantsoen aangelegd met wandelpaden, een sportpark, speelgelegenheid en een ‘verversingskiosk’. De officiële opening van het ‘Park aan de Noord’ zoals het inmiddels werd genoemd, was op 25 mei 1933.Het Noordpark genoemd naar de rivier de Noord die de scheiding vormt tussen de oevers van Zwijndrecht en Papendrecht en het grenspunt met de gemeente H.I.Ambacht aangeeft. Het is ook de plek van de Galgeplaat waar in vroeger tijden de gehangen geëxecuteerd werden en dagen bleven hangen ter afschrikking. Het is een plek met echte historie wat in de meest recente geschiedenis een geweldig wijkfeest  de ruimte gaf om er een echt gezellige plek van te maken. Het park is een kleine groene oase aan de rand van het Drierivierenpunt wat in de 80 jaar van haar bestaan redelijk is uitgegroeid tot een mooi verblijfsgebied.

Zwijndrecht kende al heel lang bijzondere parken waarbij de heerlijkheid Meerdervoort vanaf 1600 er uit sprong. Deze heerlijkheid is op diverse schilderijen vereeuwigd.. Het was vooral kasteelvrouwe Adriana van Beveren die de tuin deed uitgroeien. Omstreeks 1652 wordt zij geschilderd door Aelbert Cuyp, zittend te paard en gereed voor de jacht met hun huisleraar. Het schilderij, dat tegenwoordig in het Metropolitan Museum of Art in New York hangt, heeft altijd "int kinder camertie" van Meerdervoort gehangen. Waarschijnlijk door haar creatieve achtergrond werd deze tuin niet een gewone tuin maar een bijzondere tuin. Het bijzondere aan de tuin van Meerdervoort was, dat het geen "nutstuin" was (kruiden en andere nuttige gewassen die centraal stonden), maar een tuin waarvan de aanblik plezierig was en vreugde schonk. Een mijlpaal in de Hollandse tuinkunst. Door de jaren heen ging de tuin ook met de heersende mode mee en veranderende in zowel een franse als Engelse tuin. De tuin van Meerdervoort is meerdere malen getekend waaronder door Roelant Roghman (1627 - 1692). Roghman trok op twintigjarige leeftijd door Utrecht en Holland om de aanwezige kastelen te tekenen. Dat de tuin zeker voor die tijd uniek is, blijkt wel uit het feit dat van de tweehonderd kasteeltekeningen er slechts twee een tuin vertonen. Hij tekende ook het Kasteel Develstein waar Adriana en haar familie gewoond hebben.

Het Develpark is een jonger park. Het park is in 1962 aangelegd. Met een uitgekiend ruimtelijk spel tussen open en gesloten vlakken en een doeltreffend padenstelsel is een bijzondere compositie neergelegd. Een compositie waarbij het gebruik voorop stond en nog altijd staat; in het park moest gewandeld, gespeeld en gesport kunnen worden. De ligging van het park is uitzonderlijk; op een eiland in een meander van de Devel. De Parklaan deelt dit eiland, een zandophoping, in tweeën. De noordelijke helft heeft al bij aanleg een minder openbaar karakter dan de zuidelijke helft.  Met de strakke geometrische opzet, vormt het park een contrast met de omgeving. De ontwerper zocht dit contrast bewust op. Het Develpark is ontworpen door landschapsarchitect Hans Warnau (1922-1995).  Zowel Noordpark als Develpark zijn door beperkt onderhoud verwilderd. Na de aanleg is niet altijd het noodzakelijke onderhoud gepleegd. Er is niet gedund, d.w.z. de duurzame bomen kregen niet de ruimte om volledig in de lengte en de breedte uit te groeien doordat de snelgroeiende ‘wijkers’ niet verwijderd zijn. Bij het Noordpark werd gekozen om dit zoveel mogelijk te laten voor wat het was waardoor er een ecologische zone ontstond waar de natuur zich waardig kon vestigen. Bij de aanleg van het Develpark speelde heel andere motieven mee. Geen privé-tuin of een werkgelegenheidsproject maar een ontwerp met een doel voor de gehele bevolking. Bij de realisatie van het park is een openluchtbad op het Develeiland aangelegd. In 1987 is het overdekte combineerde recreatiewedstrijdbad gebouwd. De bebouwing rond het openluchtbad heeft toen plaatsgemaakt voor het huidige zwembad. In 1987 is ook een sporthal aan het park toegevoegd, de Develhal In 1997 zijn de binnen- en buitenbaden verwijderd en aangepast. Zowel het buitenbad als de lig- en speelweide zijn hierbij aanzienlijk verkleind. De springkuil bij het buitenbad is wel volledig in takt gebleven. Van het recreatieve park bleef door achterblijvend onderhoud weinig over. Voor de toekomst heeft men daar weer uitgebreide plannen mee.

De gemeenteraad heeft in 2005 opdracht gegeven in 2006 te komen met een herinrichtingsplan voor het Develpark. Het plan moet invulling geven aan de wens van de raad om het park in te richten als ‘gebruikspark met natuurlijke elementen’. Er komt ook een heus speelbos voor kinderen zodat zij weer in contact kunnen komen met de natuur. Wie er nu aan voorbij rijdt ziet van de vernieuwingen nog niet al te veel. Sommige Zwijndrechtenaren spreken liever van vernielingen. Het park moet weer gebruikspark worden zoals het Noordpark met zijn festival en beeldenpark. Het Develpark heeft wel van dit soort initiatieven gekend maar geen enkele heeft daar vaste voet aan de grond gekregen. Dat Zwijndrecht eigenlijk een groot park is waar jammer genoeg huizen zijn gebouwd is een uitspraak die in de huidige tijd past bij het buitengebied tussen Zwijndrecht en Heerjansdam. Daar gaan nu de stemmen op dat er beslist niets gebouwd mag worden. Het gebied kenmerkt zich nu al door een mooi groen gebied met agrarische en recreatieve bestemming. Het Develbos is er aangelegd en volop in ontwikkeling  en aan de andere kant van de spoorlijn met als tussenligger rangeerterrein Kijfhoek komt het Waalbos. Ook in de tijd van de tuinen van Meerdervoort was dit gebied geliefd bij schilders. Jacob van Strij heeft daar bijzonder mooi de luchten en de wijdse  gezichten van het landschap weergegeven.

Dit gebied waar zo een 6500 jaar geleden al mensen verbleven wordt nu mogelijk ingericht als metropolitaan park een groene buffer tussen Rotterdam en de Drechtsteden. Dan kan er net zo een ontwikkeling plaatsvinden als in het Noordpark en het Develpark waarbij ecologische zones worden afgewisseld met recreatieve voorzieningen. Als zoiets gerealiseerd wordt dan is er sprake van iets wat er al eeuwen was maar door de mens steeds weer is verfrommelt en komt er een overgang van stad naar land waar Piet Verhagen beslist tevreden mee zou kunnen zijn. Hij zou uiteraard nog vele aanmerkingen hebben op de vele “kunstwerken”die in de loop van de tijd in het landschap zijn gezet maar gelukkig zijn er nog accenten van 6500 jaar geleden in de vorm van rivierduinen waar je gewoon tussendoor kan lopen. Zo kan je in deze moderne tijd in gedachten terug gaan naar de tijd van de jagers of de Romeinen of de middeleeuwen. Dromen kan dus nog in Zwijndrecht tussen de huizen waar groen zich terugvecht en de gezonde verbinding geeft in de kringloop van het bestaan.