De oevers

02 juni 2009 door Willem Schneider

Zwijndrecht ligt aan de oevers van de diverse rivieren. De noord en de oude maas maar ook aan het Waaltje. Die oevers vormen eigenlijk de natuurlijke grens van dit gebied. Binnen dat gebied ligt dan ook nog H.I.Ambacht want het Waaltje loopt van de rivier de Noord naar de Oude Maas. Via de ringdijk zijn Ambacht en Zwijndrecht redelijk goed bereikbaar. Redelijk omdat er op het Ambachtse deel nogal flink wat blokkades liggen. Blokkades die in de komende jaren allemaal worden opgeruimd. Deze verkeerssluizen waren bedoeld om het verkeer af te remmen. Veel bewoners uit het onderliggende gebied aan de dijk klagen al jaren steen en been over het verkeer dat een sluiproute neemt of dat met zeer hoge snelheid over de dijk bij Ambacht raast. Soms wel met 100 Km per uur zo vertelde mij ooit een Ambachtse bewoner van dat gebied, want dan hebben ze geen last van de hobbel. Ik vond het dan ook mooi te lezen dat mijn Ambachtse collega zich dit keer bezig hield met de verkeersstructuur in Ambacht. Trots was men er in Ambacht altijd op dat ze de Zwijndrechtenaar buiten hielden. Door de samensmelting van de dorpen tot een stedelijke agglomeratie moet er wel wat aan de verkeerssituatie gedaan worden. Heel goed van mijn collega om daar eens over te mijmeren. In de Drechtsteden doen we dat ook. Rotondes die gelijk aan elkaar worden met voorrang. Zwijndrecht moet volgen, maar ook de ontsluiting.

Wie vroeger naar Dordrecht wilde volgde of de dijk of de Rotterdamseweg naar het veer in Zwijndrecht. Zo kwam men van de ene oever naar de  andere. Die oevers werden verbonden door de pont en andere scheepvaart en daarmee eindigde het ook. Ze waren niet een verbindend element maar eerder een rug die zich naar elkaar keerde. De vorm van de Drechtsteden is vooral ontstaan na de Sint Elisabethvloed. Die zorgde ervoor dat er een definitieve vorm kwam aan het gebied want vanaf dat moment werd de bedijking serieus opgepakt. Een vorm die in de afgelopen 600 jaar niet zoveel is veranderd maar waarbij wel veel veranderd is binnen het gebied. Het Waaltje wat nu een binnenriviertje is  wordt via een sluis verbonden met de maas. Een sluis die tot aan het begin van de 19e eeuw er mooi bijlag maar tegenwoordig niet meer is als een ondergrondse buis. Ook de Devel takt aan de oude Maas via een sluis. De sluizen zijn nodig om overtollig water uit de polder kwijt te raken. De polder van de Zwijndrechtse waard houdt alleen droge voeten als er op tijd water wordt overgepompt. Dat kan alleen als er geen hoog water is of geen heftige regenval plaatsvindt. De laatste jaren is het een paar keer voorgekomen dat het water niet snel genoeg over de oevers gepompt kon worden. Hierdoor werden vooral de laagstgelegen delen van Zwijndrecht door flinke wateroverlast getroffen en kregen de mensen vooral in de Bootjessteeg flink natte voeten. Het was dan ook niet vreemd dat er in de historie gebouwd werd op kleine omdijkte heuvels om zich tegen dit soort momenten te beschermen. Het waterschap die als dijk- en waterbeheerder en vooral als  beschermer functioneert is het orgaan dat dit allemaal moet regelen. Op zich doen ze dat goed maar is er een verschil  tussen het beheer van wegen en water binnen de waard en de gemeente. Die afstemming vindt steeds beter plaats. Waar vroeger  de riolering rechtstreeks in de rivier werd geloosd kwam gaandeweg een verandering waarbij afvalwater werd en wordt gezuiverd. De organisatie van waterbeheer en rioolzuivering is nog niet zo lang ondergebracht bij het waterschap. Steeds verder en beter wordt de hele waterhuishouding op elkaar afgestemd. De dijken en daarmee de oevers spelen al die eeuwen al een belangrijke rol.

Zwijndrecht kent de Galgeplaat. Een plek waar mensen werden opgehangen en bleven hangen ter afschrikking. Dit gebeurde op de oever tegenover Papendrecht en Dordrecht ter hoogte van Groothoofdspoort op de plek van het Zwijndrechtse Noordpark. Zo werd de oever dus vooral gebruikt  ter lering ende vermeaeck om het zo maar uit te drukken. Van de galg zijn nog wel de fundamenten gevonden waarvan de meeste stenen zijn  weggegooid. Gelukkig dat Lucien den Arend, een Zwijndrechtse kunstenaar, hier nog een deel van veilig gesteld heeft. De oevers waren vooral industrieel ingericht. De zoutziederij was er gevestigd en de conservenfabriek maar ook de rijstmolen, van Drimmelen, van Epenhuysen, het waterleidingbedrijf, van den Bergh en Jurgens en van Leeuwen buizen en nog vele anderen. De oevers speelden dus een belangrijke rol in de historie van alle gemeenten die als dijkdorpen ontstonden. De Zwijndrechtse oevers worden nu veel meer cultureel ingericht. Het Noordpark is een Internationaal beeldenpark geworden met Koningin Beatrix als beschermster. Het nieuwe cultuurplein komt op de plek van de rijstmolen waar al heel lang internationaal goederen worden aangevoerd maar waar de Euryza als internationaal bedrijf gevestigd was. Ooit kwam er de Koning van Siam op bezoek om te kijken waar hun rijst werd verwerkt. De namen van  de landen waar de rijst vandaan kwamen prijkten dan ook al heel lang op de gevels van de Euryza, en gaven dan ook allure aan de oever. Toen de gebouwen werden gesloopt kwam er een tijdelijk containertheater in het kader van Rotterdam culturele hoofdstad en werd er de opera Achnaton uitgevoerd van Philip Glass. Het bleef dus internationaal. Ook bij van Drimmelen waar hout van over heel de wereld werd aangevoerd  was het altijd een drukte van jewelste, dit bedrijf is nog steeds actief op de Zwijndrechtse oevers maar is verhuisd naar een veel ruimere locatie. Na de brug is de Fa van den Bergh en Jurgens de volgende internationale loot aan de Zwijndrechtse boom. Dit bedrijf stond mede aan de basis van Unilever, bepaald geen klein internationaal bedrijf. Thans is het bedrijf Golden Hope er gevestigd en heeft bij de opening van de nieuwe bio diesel fabriek de ambassadeur van Maleisië op bezoek gehad. Op dat stukje van de Zwijndrechtse oevers zijn vele Nederlanders uit alle windstreken van het land en later uit de wereld werkzaam geweest. Een ander groot internationaal bedrijf dat pas na de tweede wereldoorlog opgericht werd is van Leeuwen Buizen.  Een ander bedrijf aan de oevers die nog niet genoemd werd is De Groot. Het bedrijf ontstond als klein constructiebedrijf en groeide door als offshore bedrijf. Na vele fusies ging de Groot Internationaal over in handen van Heerema die thans nog steeds gevestigd is op de oever aan de oude Maas. Oprichter de Groot heeft er zelfs zijn Marshall museum gevestigd waar de tweede wereldoorlog in het kader gezet wordt van opbouw.

Van Epenhuyzen was een chemisch bedrijf wat van origine gevestigd was op de plek van molen Welgelegen aan het huidige Balkengat. Ook dit bedrijf is nadat het verhuisd is naar een ruimere locatie van eigenaar gewisseld, maar nog steeds actief. De oevers zijn van origine dus heel internationaal geweest en gebleven ook al merk je dat niet echt in het Zwijndrechtse. Toch is de allure die dat in zich draagt iets waar in Zwijndrecht men zich bewuster van mag worden. Samen met Dordrecht wat als sleutelstad al een belangrijke rol speelde is de rivier de Oude Maas de belangrijkste doorvoerroute naar de rest van Europa en vormt de overbrugging en ondertunneling van de rivier de verbinding voor weg en treinverkeer naar  Europa. Misschien zou men daar eens een mooie serie vlaggen neer moeten planten om dat te benadrukken. Met de geschiedenis van 500 jaar Calvijn in de Dom aan de overzijde wordt de rol van de oevers nog eens benadrukt en met de Zwijndrechtse Nieuwlichters die naar Amerika vertrokken wordt de rol van spiritualiteit in dit gebied verder onderstreept.

De oevers hebben dus vele koningen en koninginnen gezien van Siam tot en met Roemenië al dan niet ontvangen of begeleid door ons eigen koningshuis. Internationaal weet men ons te vinden en nu moeten de onderlinge plaatsen elkaar nog weten te vinden. Dan wordt het echt wat, die Drechtstad, ook al mag je dat laatste nooit zeggen. 

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.